Een keer vragen, twee keer betalen. Hoe de gemeente probeert twee keer een eigen bijdrage te heffen.

Er zijn veel soorten voorzieningen voor mensen met een beperking. Een daarvan is een side-by-side fiets. Dat is een fiets waarop je naast elkaar zit. Deze is stabieler dan een gewone fietstandem en je kunt elkaar in het gezicht kijken. Nadeel is dat ze nogal groot zijn en dat het lastig is ze in huis te stallen. Ook de kosten vallen niet mee. Nu biedt de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) de mogelijkheid om kosten van dit soort voorzieningen door de gemeente vergoed te krijgen. Zo ook in deze zaak (nalezen? Kijk op www.rechtspraak.nl en zoek Rechtbank Arnhem 23 juli 2009, LJN: BJ6374).

De gemeente kent de side-by-side fiets aan mevrouw Van Allen toe en bij een apart besluit is een woonvoorziening in de vorm van een woningaanpassing toegekend. In beide besluiten is meegedeeld dat voor de voorziening mogelijk een eigen bijdrage moet worden betaald. Tegen het besluit waarbij een woonvoorziening is toegekend is bezwaar gemaakt. Het gaat dus niet om de toekenning van de voorzieningen als zodanig, maar om de gevolgen van die beschikking: de hoogte van de eigen bijdrage. De zaak komt bij de rechtbank en die maakt er een hoop werk van. Terecht, want het is een opmerkelijke casus. Je vraagt een voorziening aan, en je krijgt er twee en voor beiden zal een eigen bijdrage worden opgelegd.

Het standpunt van de gemeente is dat voor het stallen van de side-by-side-fiets een woningaanpassing, te weten de stalling, noodzakelijk is. Simpel gezegd stelt de gemeente dat een aanvraag in dit geval gelet op de Wmo-compensatieplicht tot twee beschikkingen leidt (vervoersvoorziening en woonvoorziening). Mevrouw Van Allen stelt geen aanvraag voor een woonvoorziening te hebben ingediend. Zij kan zich ook niet vinden in de hoge kosten van de voorziening en de daaruit voortvloeiende hoge eigen bijdrage. Ook is door de gemeente niet ingegaan op de gedurende de procedure door haar aangedragen andere oplossingen. De gemeente had ook best een andere, goedkopere, stallingsmogelijkheid kunnen kiezen.

De rechtbank gaat eerst in op de vraag of het realiseren van de stalling wel een woonvoorziening is. De gemeente had blijkbaar geredeneerd dat het stallen van deze fiets aan het normale gebruik van de woning in de weg staat. De rechtbank: Deze aanpassing strekt er (…) niet toe het eiseres mogelijk te maken zich in en om de woning te verplaatsen, maar dient als stallingsmogelijkheid voor de aan eiseres toegekende vervoersvoorziening in de vorm van de reeds genoemde side-by-side-fiets. Als zodanig vloeit de woningaanpassing voort uit de toekenning van de vervoersvoorziening. Gelet hierop overweegt de rechtbank dat de woningaanpassing als voorwaarde dient te worden aangemerkt verbonden aan de toekenning van de vervoersvoorziening. Daarmee maakt de beslissing betreffende de woningaanpassing onderdeel uit de van de beslissing betreffende de vervoersvoorziening en vormt daarmee één geheel.

Ik kan mij hier wel in vinden. Het aanpassen van een woning als gevolg van de verstrekking van een vervoersvoorziening maakt niet dat er beperkingen in het normale gebruik van de woning zijn. Net zoals de kosten van een rijbewijs dat nodig is voor de aangepaste auto, een gehandicaptenparkeerpaal op grond van de Wmo vergoed kunnen worden omdat een auto gelet op de Wmo noodzakelijk is, is dat het geval bij de realisatie van een noodzakelijk stalling. Een soort van domino dus.

Vervolgens bekijkt de rechtbank of de toekenning van de side-by-side fiets onder de voorwaarde van de woningaanpassing, stand kan houden. Dat gaat langs de bekende weg van artikel 4 Wmo (de plicht om een resultaat te bereiken dat als compensatie mag gelden). De gemeente mag in principe voorwaarden verbinden aan de toekenning van een vervoersvoorziening. Het besluit moet echter wel zorgvuldig worden voorbereid (artikel 3:2 Awb). Hoe dat moet staat in artikel 4, tweede lid, van de Wmo. Er dient te worden nagegaan

• wat de beperkingen van de aanvrager in zijn zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie zijn;
• de gelet op de individuele omstandigheden van de aanvrager bestaande behoefte en
• de (omvang van de) voorzieningen die getroffen moeten worden.

Dat moet samen met de burgers, aldus de rechter en hij wijst naar de wetsgeschiedenis (Kamerstukken I, 2005-06, 30131, C, p. 42). En dat is niet gebeurd. De rechter kan geen andere conclusie trekken dan dat het onderzoek eenzijdig is verricht. Er is slechts één offerte opgevraagd en deze is vervolgens zonder nader overleg met eiseres geaccepteerd. Gevolg: de hoogte van de door betrokkene te betalen eigen bijdrage is louter en alleen afhankelijk van een min of meer toevallige keuze van de gemeente voor een bepaalde aannemer. Dat kan betekenen dat de gemeente teveel betaalt, dat is haar zorg, maar ook dat de burger teveel betaalt zonder dat deze daar enige invloed op uit kan oefenen.

Het argument van de gemeente dat nooit twee of meer offertes worden gevraagd wordt terzijde geschoven. Terecht, de verschillen tussen offertes kunnen groot zijn en de gevolgen voor de eigen bijdrage navenant. Ook had de gemeente nog allerlei andere, en wellicht goedkopere oplossingen (garagebox, container dan wel onder een afdak) kunnen en moeten onderzoeken. Leidraad dient de goedkoopst adequate oplossing te zijn aldus de rechtbank.

De gemeente zal zich in overleg met betrokkene dienen te buigen over alle verschillende denkbare en reële opties en er zal moeten worden bepaald welke stallingsmogelijkheid de goedkoopst adequate oplossing is. Dat is dan niet alleen de goedkoopste oplossing voor de gemeente, maat ook voor de burger aangezien dat ook de laagste eigen bijdrage zal betekenen.

Ook in deze zaak komt weer duidelijk naar voren dat het begrip maatwerk in het kader van de Wmo geen wassen neus is. Het is misschien een lastig uitgangspunt: elke keer moet bezien worden of deze individuele burger met dit pakket aan maatregelen daadwerkelijk voldoende is gecompenseerd. Artikel 4 in samenhang met artikel 26 Wmo zullen nog vaak het aanknopingspunt vormen om een gemeente er op te wijzen dat het compensatiebeginsel per burger zal moeten worden toegepast. Dit is uitdrukkelijk ook de bedoeling van de wetgever geweest.